Äà óäàðèø äæàêïîòà: òàéíàòà èñòîðèÿ íà Pussy Riot

Ñâåòúò ãè îáèêíà. Pussy Riot (èëè çà êðàòêîñò PR) ïîëó÷èõà ðåêëàìà êàòî çà ñóïåðçâåçäè. Íî êàêâî ñà òå? Äà ñà ðîê èëè ïúíê ãðóïà – íå ñà. Åäèí áðèòàíñêè æóðíàëèñò íàñêîðî ñå óäèâè: òå íå ïðîèçâåæäàò ìóçèêà, íå ïðîèçâåæäàò ïåñíè, íèòî êàðòèíè – íèùî, nada, rien, nothing. Êàê òîãàâà ãè îïèñâàò êàòî “àðòèñòè”? Òîâà áåøå ñóðîâ òåñò çà òåõíèòå ïîäðúæíèöè, íî òå ãî ïðåìèíàõà áëåñòÿùî – àìåðèêàíñêèÿò Äúðæàâåí äåïàðòàìåíò, òîçè èçâåñòåí öåíèòåë íà èçêóñòâîòî, ïëàòè¹ çà ïúðâèÿ èì è åäèíñòâåí ñèíãúë, ïðîäóöèðàí îò The Guardian è ñúñòîÿù ñå îò íÿêàêâè îáðàçè è çâóöè.

Ïî ïðèíöèï ìîæåì äà ïðåãëúòíåì îáèäíîòî äúðæàíèå è áîãîõóëñòâîòî; íàïðèìåð, àç ìíîãî õàðåñâàì “Áîãîðîäèöà íà öâåòÿòà”² íà Æàí Æàíå – êíèãà, â êîÿòî íàìèðàì è åäíîòî, è äðóãîòî. Íî PR íèêîãà íå ñà íàïèñàëè, êîìïîçèðàëè èëè íàðèñóâàëè íåùî ñòîéíîñòíî. Êðèñ Ðàíäîëô ãè çàùèòàâàøå â The Counterpunch³, êàòî ãè ñðàâíÿâàøå ñúñ “ñêàíäàëíèÿ Èãîð Ëåòîâ”⁴. Êàêâî ïîäâåæäàùî ñðàâíåíèå! Ëåòîâ ïèøå ïîåçèÿ, ïúëíà ñ ãðóáîñòè, íî âñå ïàê ïîåçèÿ, äîêàòî PR íÿìàò íèùî îñâåí… PR, âðúçêè ñ îáùåñòâåíîñòòà.

Âìàíèà÷åíè íà òåìà “ïóáëè÷íîñò”, íî àðòèñòè÷íî íåïúëíîöåííè, òðè ìëàäè ðóñêèíè ðåøèëè… Äà, çâó÷è êàòî íà÷àëî íà âèö. Òå îòêðàäíàõà çàìðàçåíî ïèëå îò ñóïåðìàðêåò è ãî èçïîëçâàõà êàòî èçêóñòâåí ïåíèñ âúðõó ñåáå ñè; ôèëìèðàõà äåéñòâèÿòà ñè, íàðåêîõà ãè “èçêóñòâî” è ãè ïóñíàõà â ìðåæàòà (âèäåîòî îùå ñè å òàì). Äðóãèòå èì àðòèñòè÷íè ïîñòèæåíèÿ áÿõà îðãèÿ â ìóçåé⁵ è ãðóáî èçîáðàæåíèå íà åðåêòèðàë ïåíèñ⁶.

Äîðè è â òåçè ñúìíèòåëíè ïðîèçâåäåíèÿ íà èçêóñòâîòî ðîëÿòà èì áåøå íà òåõíè÷åñêè ïåðñîíàë, à öÿëàòà ñëàâà îòèäå ïðè ðóñêèÿ åâðåèí è õóäîæíèê Ïëóöåð-Ñàðíî îò Ìåâàñåðåò-Öèîí⁷, àâòîð íà èäåèòå, äèçàéíà è àâòîðñêèòå ïðàâà, êîéòî äîðè ñïå÷åëè çà èçêóñòâîòî ñè ãîëÿìà íàãðàäà â Ðóñèÿ. Áúäåùèòå ÷ëåíêè íà PR íå ïîëó÷èõà íèùî, à ñàìèÿò Ïëóöåð ãè îïèñà êàòî “íàõúñàíè ïðîâèíöèàëèñòêè”, ÷å è ïî-ëîøî.

Íàïîñëåäúê òå ñå îïèòâàõà äà ÿõíàò êàðóöàòà íà ïîëèòè÷åñêàòà áîðáà. È òàì ïðåòúðïÿõà ïðîâàë. Èçëÿõà ïîòîöè îò ñëîâåñíà ïîìèÿ ïî àäðåñ íà Ïóòèí – íà ×åðâåíèÿ ïëîùàä, ïî ñòàíöèèòå íà ìåòðîòî – ñ íóëåâ åôåêò. Íå áÿõà àðåñòóâàíè, íå áÿõà ãëîáåíè, ïðîñòî ãè ïðîãîíâàõà êàòî äîñàäíè ìóõè. È òàêà íå óñïÿõà äà ïðèâëåêàò õîðñêîòî âíèìàíèå. Òóê å âàæíî äà îòáåëåæèì, ÷å Ïóòèí å çàêëåò âðàã íà ðóñêèòå îëèãàðñè, ñîáñòâåíèöè íà îñíîâíèòå ðóñêè ìåäèè è îñèãóðÿâàùè ïðåïèòàíèåòî íà ìîñêîâñêèÿ îáðàçîâàí åëèò. Ïî òàçè ïðè÷èíà â ïðåñàòà åæåäíåâíî ñå ïå÷àòàò òàêèâà êîëè÷åñòâà îáèäè ïî àäðåñ íà Ïóòèí, ÷å âúïðîñíèòå îáèäè âå÷å ñà çàãóáèëè ñâîéñòâîòî äà øîêèðàò. Ïðîñòî íå ìîæåø äà èçìèñëèø íîâà äèòèðàìáà ïî íåãîâ àäðåñ – âñè÷êî å âå÷å êàçàíî è ïóáëèêóâàíî. À Ïóòèí íà ïðàêòèêà íå ñå ìåñè â ñâîáîäàòà íà ïðåñàòà.

Ïðèÿòåëèòå ìè æóðíàëèñòè îò ÷óæáèíà îáèêíîâåíî ñå óäèâÿâàò îò åäèíîäóøèåòî è îæåñòî÷åíèåòî íà àíòè-Ïóòèíñêàòà êàìïàíèÿ íà ðóñêèòå ìåäèè. Òÿ ìîæå äà áúäå ñðàâíåíà ñ àòàêèòå ñðåùó Äæîðäæ Áóø â ëèáåðàëíàòà ïðåñà â ÑÀÙ, íî â Ùàòèòå èìàøå ìíîãî êîíñåðâàòèâíè èçäàíèÿ, êîèòî ïîäêðåïÿõà Áóø. Ïóòèí íà ïðàêòèêà íÿìà íèêàêâà ïîäêðåïà â ìåéíñòðèéì-ìåäèèòå, çàùîòî âñè÷êè òå ñà ñîáñòâåíîñò íà ìåäèéíè áîñîâå. Òåëåâèçèÿòà å íÿêàêâî èçêëþ÷åíèå, íî òÿ å ïîä÷åðòàíî àïîëèòè÷íà è èçëú÷âà ïðåäèìíî íèñêîêà÷åñòâåíè çàáàâíè ïðåäàâàíèÿ, êîèòî ìåæäó äðóãîòî ñå âîäÿò ñúùî îò àíòè-Ïóòèíñêè íàñòðîåíè àêòèâèñòè êàòî Êñåíèÿ Ñêîá÷àê. È òàêà, Pussy Riot ôóíäàìåíòàëíî ñå ïðîâàëèõà â îïèòèòå ñè äà ñúáóäÿò çâÿðà.

Åòî êàê â åäèí ìîìåíò ìëàäèòå àìàçîíêè áÿõà ìîáèëèçèðàíè äà àòàêóâàò Öúðêâàòà. Ïî òîâà âðåìå òå âå÷å áÿõà ãîòîâè íà âñè÷êî çàðàäè ñâîèòå ïåò ìèíóòè ñëàâà. Àíòèöúðêîâíàòà êàìïàíèÿ çàïî÷íà ïðåäè íÿêîëêî ìåñåöà – äîñòà âíåçàïíî è êàòî ÷å ëè ïî êîìàíäà. Ðóñêàòà öúðêâà îò 20 ãîäèíè æèâååøå â ìèð, âúçñòàíîâÿâàéêè ñå îò êîìóíèñòè÷åñêèÿ ïåðèîä – è áåøå èçíåíàäàíà îò îæåñòî÷åíàòà àòàêà.

Ìàêàð ÷å òåìàòà çàñëóæàâà ïî-äúëãè îáÿñíåíèÿ, ùå áúäà êðàòúê. Ñëåä ðàçïàäà íà ÑÑÑÐ, öúðêâàòà îñòàíà åäèíñòâåíàòà çíà÷èìà äóõîâíà ñèëà ñ ïîñëàíèå çà ñîöèàëíà ñîëèäàðíîñò â æèâîòà íà ðóñíàöèòå. Àäìèíèñòðàöèèòå íà Åëöèí è Ïóòèí áÿõà òî÷íî òàêèâà ìàòåðèàëèñòè, êàêâèòî áÿõà è êîìóíèñòèòå. Òå ïðîïîâÿäâàõà è ïðàêòèêóâàõà ñîöèàëåí äàðâèíèçúì â íåî-ëèáåðàëíàòà ìó ôîðìà. Öúðêâàòà ïðåäëàãàøå íåùî îòâúä âðåìåííèòå çåìíè áîãàòñòâà. Ðóñíàöèòå, èçãóáèëè ñïîéêàòà íà ñîöèàëíàòà ñîëèäàðíîñò, äîòîãàâà îñèãóðÿâàíà îò êîìóíèñòèòå, âäúõíîâåíî ñå îáúðíàõà êúì àëòåðíàòèâàòà íà Öúðêâàòà.

Ïðàâèòåëñòâîòî è îëèãàðñèòå ñå îòíàñÿõà ñ Öúðêâàòà äîáðå, çàùîòî â íåÿ èìàøå ñèëíà àíòè-êîìóíèñòè÷åñêà òåíäåíöèÿ, à áîãàòèòå âñå îùå ñå ñòðàõóâàõà ÷åðâåíèòå äà íå ïîâåäàò îòíîâî áåäíèòå. Öúðêâàòà ïðîöúôòÿâàøå; áÿõà ïîñòðîåíè ìíîãî íîâè è êðàñèâè õðàìîâå; ìíîãî ìàíàñòèðè áÿõà âúçñòàíîâåíè ñëåä äåñåòèëåòèÿ íà ðàçðóõà. Íîâàòà ñèëíà Öúðêâà ñå ïðåâðúùàøå â îáåäèíèòåëíà ñèëà â Ðóñèÿ.

Ñ íàðàñòâàíåòî íà âëèÿíèåòî é, Öúðêâàòà çàïî÷íà äà çàùèòàâà áåäíèòå è îíåïðàâäàíèòå, à ðåôîðìèðàíèòå êîìóíèñòè â ëèöåòî íà ÷åðêóâàùèÿ ñå Ãåíàäèé Çþãàíîâ íàìåðèõà íà÷èí äà çàãîâîðÿò íà âÿðâàùèòå. Èçâåñòíèÿò èêîíîìèñò è ìèñëèòåë Ìèõàèë Õàçèí äîðè ïðåäðå÷å, ÷å áúäåùåòî ïðèíàäëåæè íà åäíà íîâà ïàðàäèãìà íà “×åðâåíîòî õðèñòèÿíñòâî” – íåùî â êîíòåêñòà íà ðàííèòå ïðîèçâåäåíèÿ íà Ðîæå Ãàðîäè⁸. Òàêúâ ïðîåêò áè áèë çàïëàõà çà åëèòèòå è íàäåæäà çà ñâåòà, íàïèñà òîé. Ìåæäóâðåìåííî, Öúðêâàòà çàåìàøå ïîä÷åðòàíî ïðî-ðóñêà è àíòè-ãëîáàëèñòêà ïîçèöèÿ.

Àòàêàòà áåøå ïðåèçâåñòåíà; áåøå ñàìî âúïðîñ íà âðåìå ñâåòîâíèòå àíòè-õðèñòèÿíñêè ñèëè äà íàñòúïÿò è äà íàïàäíàò Ðóñêàòà öúðêâà – êàêòî ïðåäè áÿõà íàïàäíàëè Çàïàäíàòà. Ñëåä êàòî Ðóñèÿ âëåçå â Ñâåòîâíàòà òúðãîâñêà îðãàíèçàöèÿ è âúçïðèå çàïàäíèòå öåííîñòè, òðÿáâàøå äà âúçïðèåìå è ñåêóëàðèçàöèÿòà. È íàèñòèíà, Ðóñêàòà öúðêâà áåøå àòàêóâàíà îò ñèëè, êîèòî íå æåëàÿò Ðóñèÿ äà áúäå åäèííà – îëèãàðñèòå, åäðèÿ áèçíåñ, ìåäèéíèòå áîñîâå, ïðî-çàïàäíàòà ìîñêîâñêà èíòåëèãåíöèÿ è çàïàäíèòå èíòåðåñè, êîèòî åñòåñòâåíî ïðåäïî÷èòàò Ðóñèÿ äà îñòàíå ðàçäåëåíà ñðåùó ñåáå ñè.

Îôàíçèâàòà ñðåùó Öúðêâàòà çàïî÷íà ñ íåùî äðåáíî – ìåäèèòå ñå âòîðà÷èõà â ñêúïèÿ ÷àñîâíèê íà Ïàòðèàðõà, ïîäàðåí îò òîãàâàøíèÿ ïðåçèäåíò Ìåäâåäåâ. Àíòèðåëèãèîçíàòà æëú÷ ñå ëååøå â èçîáèëèå ñðåä ëèáåðàëíàòà îïîçèöèÿ, êîÿòî òîãàâà îðãàíèçèðàøå ïðåäèçáîðíè ïðîòåñòè ñðåùó Ïóòèí è òðåñêàâî ñå íóæäàåøå îò îùå “êîíå çà áèåíå”. Âîäåùèÿò àíòè-Ïóòèíñêè àêòèâèñò Âèêòîð Øåíäåðîâè÷ òîãàâà çàÿâè, ÷å áè ïðîÿâèë ðàçáèðàíå, àêî ðóñêèòå ïðàâîñëàâíè ñâåùåíèöè áúäàò èçêëàíè êàêòî ïðåç 1920 ã. Äðóãà çíàêîâà ôèãóðà íà ëèáåðàëíèÿ ïðîòåñò, Èãîð Åéäìàí, âúçêëèêíà: “Èçáèéòå çàðàçàòà!” (Ðóñêàòà öúðêâà) – â íàé-ãðóá áèîëîãè÷åí ñìèñúë.

Ïðåäïîëàãàåìèÿò îðãàíèçàòîð íà Pussy Riot, Ìàðàò Ãåëìàí, ðóñêè åâðåèí è êîëåêöèîíåð íà ïðîèçâåäåíèÿ íà èçêóñòâîòî, å ñâúðçàí ñ äðóãè àíòè-õðèñòèÿíñêè àðò-èçÿâè, âêëþ÷âàùè ðàçáèâàíå íà èêîíè è èçïîëçâàíå íà ìîäåëè íà õðàìîâå êàòî èíñòðóìåíò çà êëèçìà. Íåãîâèÿò – è íà PR – ïðîáëåì áåøå, ÷å ñå îêàçà òðóäíî äà ñå ïðîâîêèðà ðåàêöèÿ îò ñòðàíà íà Öúðêâàòà. Pussy Riot íàïðàâèõà äâà îïèòà äà ïðåäèçâèêàò ïóáëè÷åí ñêàíäàë âúâ âòîðàòà ïî ãîëåìèíà ìîñêîâñêà êàòåäðàëà; è äâàòà ïúòè áÿõà èçãîíåíè, íî íå áÿõà àðåñòóâàíè. Òðåòèÿò ïúò ñå ïîñòàðàõà ïîâå÷å – âëÿçîõà â õðàìà “Õðèñòîñ Ñïàñèòåë” (ðàçðóøåí îò Ëàçàð Êàãàíîâè÷ ïðåç 1930 è âúçñòàíîâåí ïðåç 1990 ã.), äîáàâèõà êúì èçïúëíåíèåòî ñè îùå áîãîõóëñòâà îò íàé-îáèäíèÿ âèä – íî îòíîâî áÿõà îñòàâåíè äà ñè îòèäàò ñ ìèðîì. Ïîëèöèÿòà íàïðàâè âñè÷êî âúçìîæíî äà íå ñå ñòèãíå äî àðåñò íà àìàçîíêèòå, íî íàêðàÿ íÿìàõà èçáîð, ñëåä êàòî PR êà÷èõà âèäåîòî ñ ïðåäñòàâëåíèåòî ñè â êàòåäðàëèòå çàåäíî ñ îáèäíèÿ ñàóíäòðàê.

Ïî âðåìå íà ïðîöåñà çàùèòàòà è îáâèíÿåìèòå íàïðàâèõà âñè÷êî âúçìîæíî äà óñòðîÿò ñêàíäàë è ïðåä ñúäèÿòà, êàòî ÿ çàïëàøâàõà ñ ãíåâà íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè (sic!) è íåïðåêúñíàòî ñå âïóñêàõà â ãðóáè è îáèäíè àíòè-õðèñòèÿíñêè ðå÷è, íàñèòåíè ñ îìðàçà. Ñúäèÿòà íÿìàøå äðóã èçáîð, îñâåí äà ïðèçíàå îáâèíÿåìèòå çà âèíîâíè çà ïðåñòúïëåíèå, ñâúðçàíî ñ îìðàçà (õóëèãàíñòâî ñ ðåëèãèîçíà îìðàçà êàòî ìîòèâ). Ïðîêóðàòóðàòà íå ïîâäèãíà ïî-ñåðèîçíè îáâèíåíèÿ ïî òîçè ïàðàãðàô (íàïðèìåð “íàìåðåíèå äà ñå ïðåäèçâèêà ðåëèãèîçíî íàïðåæåíèå”), ìàêàð ÷å íàé-âåðîÿòíî ìîæåøå äà àðãóìåíòèðà è òàêîâà èñêàíå. Ïî òîçè ÷ëåí ìîæåøå äà ñå ïîèñêàò è ïî-ñåðèîçíè íàêàçàíèÿ – ðèñóâà÷èòå íà ñâàñòèêè ïî ñòåíèòå íàïðèìåð, îáâèíåíè ïî òîçè ÷ëåí, ìîãàò äà ïîëó÷àò è 5 ãîäèíè çàòâîð.

Äâóãîäèøíàòà ïðèñúäà å èçöÿëî â ñúçâó÷èå ñ ïðåîáëàäàâàùàòà åâðîïåéñêà ïðàêòèêà â òàçè îáëàñò. Çà ìíîãî ïî-ìåêè àíòè-åâðåéñêè èçêàçâàíèÿ â åâðîïåéñêèòå äúðæàâè îáèêíîâåíî ñå ïðèñúæäàò îò äâå äî ïåò ãîäèíè çàòâîð ïðè ïúðâî íàðóøåíèå. Ðóñíàöèòå ïðèëîæèõà çàêîíèòå ñðåùó ïðåñòúïëåíèå, ñâúðçàíî ñ îìðàçà ñðåùó õðèñòèÿíñêàòà âÿðà – è òîâà ìîæå áè å òÿõíîòî “íîâîâúâåäåíèå”. Ðóñíàöèòå äîêàçàõà, ÷å èì ïóêà çà Õðèñòîñ íå ïî-ìàëêî, îòêîëêîòî íà ôðàíöóçèòå èì ïóêà çà Àóøâèö – è òîâà øîêèðà åâðîïåéöèòå, êîèòî íàâÿðíî ñìÿòàõà äîòîãàâà, ÷å çàêîíèòå çà çàùèòà îò îìðàçà ñà ïðèëîæèìè ñàìî çà îáèäè ñïðÿìî åâðåèòå è õîìîñåêñóàëèñòèòå. Çàïàäíèòå ïðàâèòåëñòâà ïðèçîâàõà çà ïîâå÷å ñâîáîäà çà ðóñêèòå àíòè-õðèñòèÿíè, â ñúùîòî âðåìå îòðè÷àéêè ïîäîáíà ñâîáîäà íà îòðè÷àùèòå Õîëîêîñòà â ñîáñòâåíèòå ñè ñòðàíè.

Àíòè-Ïóòèíñêàòà îïîçèöèÿ áúðçî ñå ìîáèëèçèðà, çà äà ïîäêðåïè Pussy Riot. Ðàäèêàëíèÿò õàðèçìàòè÷åí îïîçèöèîíåí ëèäåð, ïîåòúò Åäóàðä Ëèìîíîâ îáà÷å ïèñà, ÷å îïîçèÿòà å ñãðåøèëà, êàòî å ïîäêðåïèëà PR, çàùîòî òåçè ìîìè÷åòà àíòàãîíèçèðàò ìàñèòå – è òàêà ïðîïàñòòà ìåæäó “ìàñèòå” è îïîçèöèÿòà ùå ñå çàäúëáî÷è. Ãëàñúò ìó îáà÷å áåøå ïëà÷ â ïóñòèíÿ, äîêàòî îñòàíàëàòà ÷àñò îò îïîçèöèÿòà ðàäîñòíî ïðåãúðíà PR-êàóçàòà, îïèòâàéêè ñå äà ÿ ïðåâúðíå â îðúäèå ñðåùó Ïóòèí. Ñòàòèÿ íà Guardian ïðèçîâà Ïóòèí äà ïîäàäå îñòàâêà. Ïóòèí ïúê îò ñâîÿ ñòðàíà ïðèçîâà çà ìèëîñò êúì Pussy Riot; ïðàâèòåëñòâîòî å äúëáîêî ñìóòåíî îò öÿëàòà ðàáîòà. Íî íå èì îñòàâèõà èçáîð – íåâèäèìèòå îðãàíèçàòîðè, ñòîÿùè çàä Pussy Riot èñêàõà ìîìè÷åòàòà â çàòâîðà – è óñïÿõà.

 òúðãîâñêè ïëàí óäàðèõà äæàêïîòà. Ñ ïîäêðåïàòà íà Ìàäîíà è íà Äúðæàâíèÿ äåïàðòàìåíò íà ÑÀÙ, ìîìè÷åòàòà ñà ãîòîâè äà òðúãíàò íàïðàâî îò çàòâîðà íà îêîëîñâåòñêî òóðíå è ôîòîñåñèÿ â Áåëèÿ äîì. Ðåãèñòðèðàõà èìåòî ñè êàòî òúðãîâñêà ìàðêà è çàïî÷íàõà äà ïðîäàâàò ëèöåíçè çà óïîòðåáàòà é. Êîíêóðåíöèÿòà èì îò ãðóïàòà Ôåìåí (÷èåòî èçêóñòâî ñå ñúñòîè â òîâà äà ïîêàçâàò ãúðäèòå ñè íà íåîáè÷àéíè ìåñòà) ñå îïèòà äà íàäìèíå Pussy Riot, êàòî îòñÿêîõà îãðîìåí äúðâåí êðúñò, èçäèãíàò â ïàìåò íà æåðòâèòå íà Ñòàëèí. Âå÷å ñàìî íåáåòî å ãðàíèöàòà.

Ïðåç àâãóñò, â îòïóñêàðñêèÿ ñåçîí, êîãàòî íÿìà êîé çíàå êàêâè âàæíè íîâèíè è ÷èòàòåëèòå íà âåñòíèöè ñà ïî êóðîðòè è ïëàíèíè, ïðîöåñúò ñðåùó Pussy Riot îñèãóðè òàêà íåîáõîäèìîòî çàáàâëåíèå çà ìàëî è ãîëÿìî. Ìîæå áè òåìàòà ùå îòïàäíå îò ñàìî ñåáå ñè ñ êðàÿ íà òîçè ãëóïîâàò ñåçîí. Íî íå ðàç÷èòàéòå òâúðäå ìíîãî íà òîâà. | www.counterpunch.org

 Áåëåæêè

¹ http://articles.latimes.com/2012/aug/17/entertainment/la-et-ms-pussy-riot-new-single-state-department-20120817

² Notre Dame des Fleurs å äåáþòíèÿò ðîìàí íà ôðåíñêèÿ ïèñàòåë Æàí Æåíå, ïóáëèêóâàí ïðåç 1943 ã.